Βακουφικά ακίνητα: Βακούφιο ( vakf ) κατά τον ιερό μουσουλμανικό νόμο ( Σαρία ) είναι περιουσιακό στοιχείο, το οποίο αφιερώνεται προς εκπλήρωση διηνεκούς ευαγούς σκοπού, έτσι ώστε αυτό να θεωρείται ως θείο πράγμα, του οποίου η ωφέλεια ανήκει στους ανθρώπους.
Σε περίπτωση που τα βακούφια είναι ακίνητα, διακρίνονται, αναλόγως των παρεχομένων δυνατοτήτων εκμεταλλεύσεως αυτών, σε γνήσια τα οποία είναι εκείνα των οποίων ο αφιερωτής ( αβακήφ) είχε πλήρη κυριότητα επί του κτήματος κατά τη σύσταση του αφιερώματος , καθώς και εκείνα που προέρχονται από δημόσιες γαίες ( εραζί μιριγέ) με αφιέρωση υπέρ ευαγούς σκοπού από αυτόν τον Σουλτάνο , ο οποίος όμως παραιτείται και αυτής της ψιλής κυριότητας ( ρεκαμπέ) υπέρ του βακουφίου ενώ μη γνήσια βακούφια ( εραζίτ μεβκουφέ) είναι τμήματα δημόσιας γής ( εραζί μιριγέ) των οποίων οι πρόσοδοι αφιερώθηκαν από τον Σουλτάνο υπέρ ευαγούς σκοπού , χωρίς να αποβάλουν την ιδιότητα της δημόσιας γής . Τα προσοδοφόρα ακίνητα διακρίνονταν , ανάλογα με τον χαρακτήρα παραχώρησης προς τρίτους , σε τρία είδη α) τα λεγόμενα μονοτελή , επί των οποίων ο ιδιώτης έναντι καταβολής μισθώματος αποκτά για ορισμένο χρόνο ( π.χ. μήνα ή έτος) μόνο το ενοχικό δικαίωμα χρήσεως και καρπώσεως , το οποίο δεν είναι μεταβιβαστό β) τα λεγόμενα διτελή επί των οποίων ο ιδιώτης έναντι καταβολής διπλού μισθώματος ( τόσο κατά την παραχώρηση όσο και ετησίως ή σε μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα ) αποκτά το δικαίωμα χρήσεως και καρπώσεως στο διηνεκές με εμπράγματο χαρακτήρα , μεταβιβαστό , κληρονομητό και δεκτικό υποθήκης και γ) τα λεγόμενα μουκαταλή επί των οποίων ο ιδιώτης έναντι καταβολής ετησίου μισθώματος (μουκατά) αποκτά δικαίωμα ανεγέρσεως και διατηρήσεως οικοδομής ή φυτεύσεως δέντρων επί του εδάφους το οποίο δικαίωμα είναι μεταβιβαστό , κληρονομητό χωρίς όμως κυριότητα επί του εδάφους το οποίο ανήκει στο αφιέρωμα το οποίο προσομοιάζει προς το δικαίωμα επιφάνειας.
Σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 1,7 και 27 της από 10.6.1930 συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, που κυρώθηκε με το ν. 4793/1930, καθώς και τις διατάξεις της από 30.1.1930 συμβάσεως μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας περί ανταλλαγής πληθυσμών που υπογράφηκε στη Λωζάνη και κυρώθηκε με το ν.δ. 25.8.1923 (ΦΕΚ Α` 238), τα υπέρ ευαγών σκοπών αφιερωμένα ακίνητα (γνήσια βακούφια), που αναγνωρίζονταν ως υποκείμενα κυριότητας κατά το άρθρο 4 εδάφ. α` του Οθωμανικού θεμελιώδους νόμου περί γαιών της 7 Ραμαζάν 1274 (για μας 1856), περιήλθαν στην κυριότητα του Ελληνικού Δημοσίου.Ειδικότερα, αναφορικά με τα βακούφια της τάξεως των διτελών και μουκαταλή, το Δημόσιο απέκτησε μόνο την ψιλή κυριότητα, αφού στους ιδιώτες ανήκε η εξουσία χρήσεως και καρπώσεως, δηλαδή η χαρακτηριζόμενη ως ωφέλιμη κυριότητα, καθώς και η δυνατότητα μεταβιβάσεως του δικαιώματος αυτού με ειδική ή καθολική διαδοχή . Προκειμένου δε να τερματισθεί το ιδιότυπο αυτό καθεστώς, όπου το Δημόσιο είχε ένα δικαίωμα άνευ ουσιαστικού περιεχομένου, δηλαδή ψιλή κυριότητα δεσμευμένη στο διηνεκές υπέρ των εξουσιαζόντων τα εν λόγω ακίνητα, παρασχέθηκε στους τελευταίους με το άρθρο 12 του ν. 547/1970 η ευχέρεια να αποκτήσουν την πλήρη κυριότητα αυτών καταβάλλοντος στην ΥΔΑΜΚ ως τίμημα το 20% της αξίας τους. Αναγκαία όμως προϋπόθεση για τη μεταβίβαση αυτή είναι η υπό την ανωτέρω έννοια “εξουσίαση” – και όχι απλή κατοχή – του βακουφικού ακινή του (κατηγορίας διτελούς ή μουκαταλή, διότι τα μονοτελή βρίσκονταν υπό την άμεση εξουσία των “εφόρων”, δηλ. των επιστατών του αφιερώματος, και όχι των ιδιωτών) δυνάμει τίτλων του τουρκικού κτηματολογίου. Στη ρύθμιση δε αυτή εμπίπτουν όχι μόνον αυτοί που απέκτησαν το δικαίωμα εξουσιάσεως βακουφικού ακινήτου απευθείας από τον κατέχοντα σχετικό τίτλο, αλλά, σε περίπτωση που μεσολάβησαν περισσότερες ειδικές ή καθολικές διαδοχές, και εκείνοι των οποίων ο απώτερος δικαιοπάροχος κατείχε κατά νόμιμο τρόπο τέτοιο τίτλο του τουρκικού κτηματολογίου.
