Παραιτείται το Δημόσιο από τα δικαιώματα κυριότητας επί των δασωμένων αγρών ( ΑΔ) – Καταργούνται οι εκκρεμείς αγωγές

Οι δασωμένοι αγροί αποτελούν ένα χρόνιο πρόβλημα που απειλεί τις ιδιοκτησίες των πολιτών. Το πρόβλημα αυτό προέκυψε με την αστικοποίηση των ετών 1960-1980 οπότε και εγκαταλείφθηκαν οι καλλιέργειες στα χωριά με αποτέλεσμα η ακαλλιέργητη γή να αποκτήσει δασικό χαρακτήρα. Τη γή αυτή διεκδικεί το Ελληνικό Δημόσιο με βάση το τεκμήριο κυριότητας που του παρέχει ο νόμος επί των δασικών εκτάσεων με το άρθρο 67 του Ν. 998/1979  και το πρόβλημα αυτό μεταφέρθηκε και στο κτηματολόγιο. Όποιες εκτάσεις εμφανίζονταν στις πρόσφατες αεροφωτογραφίες ως δασικού χαρακτήρα οι Διευθύνσεις Δασών τις δήλωναν ως ιδιοκτησία του Ελληνικού Δημοσίου με μόνο κριτήριο οτι οι εκτάσεις αυτές είχαν δασικό χαρακτήρα σήμερα και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να υπάρχει ο κίνδυνος να χαθούν περιουσίες. Αυτές οι εκτάσεις κατά την ανάρτηση των δασιών χαρτών εμφανίζονται στον πίνακα χαρακτηρισμών ως  ΑΔ δηλαδή άλλης μορφής (Α) στις αεροφωτογραφίες του 1945 ( ή του 1960 άν δεν είναι ευκρινείς οι ΑΦ 1945) και δασικής μορφής (Δ) στις πρόσφατες. Ζήτημα που αφορά περισσότερους από 500.000 πολίτες και 1.200.000 γεωτεμάχια.

Το πρόβλημα αυτό ήρθε να καλύψει η πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση του άρθρου 93 του Ν. 4915/2022 ( ΦΕΚ Α΄63/24-3-2022) με την οποία αντικαταστάθηκε το άρθρο 67 του ν.998/1979 και ορίστηκε ότι «το Δημόσιο δεν προβάλλει δικαιώματα κυριότητας σε εκτάσεις που εμφανίζονται στις αεροφωτογραφίες του 1945 ή εφόσον αυτές δεν είναι ευκρινείς, του 1960, με αγροτική μορφή που δασώθηκαν μεταγενέστερα, ανεξάρτητα από τη μορφή που απέκτησαν αργότερα, επί των οποίων το Δημόσιο δεν θεμελιώνει δικαιώματα κυριότητας βάσει τίτλου. Πρωτόκολλα διοικητικής αποβολής που έχουν εκδοθεί για τις ανωτέρω εκτάσεις ανακαλούνται ακόμη και αν τελεσιδίκησαν δικαστικά». 

Στη συνέχεια με το άρθρο  40 του Ν.4936/2022 ( ΦΕΚ Α΄105/23-5-2022) « Ειδικότερες ρυθμίσεις κτηματογράφησης και Εθνικού Κτηματολογίου στις εκτάσεις του άρθρου 67 του ν.998/1979», ορίστηκε ότι

“1. Δηλώσεις εγγραπτέου δικαιώματος του άρθρου 2, αιτήσεις διόρθωσης της παρ. 4α του άρθρου 6 και του άρθρου 6Α και ενστάσεις του άρθρου 7 του ν. 2308/1995), που έχουν υποβληθεί από το Ελληνικό Δημόσιο με αντικείμενο το δικαίωμα κυριότητάς του σε ακίνητα που εμφανίζονται ως δάση στους αναρτημένους ή κυρωμένους δασικούς χάρτες, όπως είχαν διαμορφωθεί σύμφωνα με το άρθρο 67 του ν. 998/1979 (Α` 289), πριν την αντικατάστασή του με το άρθρο 93  του ν. 4915/2022), το οποίο δικαίωμα θεμελιώνεται μόνο στο τεκμήριο κυριότητας του Ελληνικού Δημοσίου επί των δασικών εκτάσεων και όχι σε άλλον λόγο κτήσης, ανακαλούνται από το Ελληνικό Δημόσιο ή απορρίπτονται οίκοθεν από το αρμόδιο Γραφείο Κτηματογράφησης, την αρμόδια Επιτροπή Εξέτασης Υποθέσεων Κτηματογράφησης και την αρμόδια Επιτροπή Ενστάσεων, αντίστοιχα. Το Γραφείο Κτηματογράφησης, μετά την απόρριψη ή ανάκληση των δηλώσεων, αιτήσεων διόρθωσης και ενστάσεων, προβαίνει οίκοθεν στις απαραίτητες διορθώσεις των οικείων κτηματολογικών πινάκων καταχωρίζοντας ως κυρίους επί των παραπάνω ακινήτων τους ιδιώτες που έχουν υποβάλει σχετική δήλωση εγγραπτέου δικαιώματος κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 2 του ν.2308/1995. Αν δεν έχει υποβληθεί δήλωση εγγραπτέου δικαιώματος ή με βάση την υποβληθείσα δήλωση δεν θεμελιώνεται επαρκώς το δικαίωμα για κάποιο από τα ακίνητα της παρούσας, αυτό εμφανίζεται στους προσωρινούς κτηματολογικούς πίνακες με την ένδειξη «άγνωστου ιδιοκτήτη».

2. Το Ελληνικό Δημόσιο παραιτείται από τις ασκηθείσες αγωγές της παρ. 2 και τις ασκηθείσες αιτήσεις των παρ. 3 και 8 του άρθρου 6 του ν. 2664/1998, καθώς και από ασκηθέντα ένδικα μέσα επί αποφάσεων τέτοιων αγωγών και αιτήσεων, με αντικείμενο το δικαίωμα κυριότητάς του, σε ακίνητα που εμφανίζονται ως δάση στους αναρτημένους ή κυρωμένους δασικούς χάρτες, όπως είχαν διαμορφωθεί με βάση το άρθρο 67 του ν. 998/1979, πριν την αντικατάστασή του με το άρθρο 93 του ν. 4915/2022, όταν το δικαίωμα κυριότητας θεμελιώνεται μόνο στο τεκμήριο κυριότητας του Ελληνικού Δημοσίου, επί των δασικών εκτάσεων και όχι σε άλλον λόγο κτήσης.” 
εκτάσεις. 

Με την εν λόγω ρύθμιση το ιδιοκτησιακό καθεστώς των δασωθέντων αγρών αποκαθίσταται , υπέρ των ιδιωτών κυρίων αυτών, εφόσον το Δημόσιο δεν θεμελιώνει δικαιώματα κυριότητας βάσει τίτλου, με τρόπο άμεσο και με διαδικασίες μη χρονοβόρες ενώπιον του Ελληνικού Κτηματολογίου.

Σχετικά με την παραπάνω ρύθμιση εκδόθηκε η με αριθμό ΑΔΑ: 6ΚΡΠ4653Π8-Π3Ψ εγκύκλιος του Υπουργείου Ενέργειας στην οποία προβλέπεται η διαδικασία για την έκδοση απόφασης αποχαρακτηρισμού:

• μετά από αίτημα του ενδιαφερόμενου που προβάλλει δικαιώματα κυριότητας επί έκτασης, που εμφανίζεται ως ΑΔ στον αναρτημένο ή κυρωμένο δασικό χάρτη, εξετάζεται από το Δασάρχη (ή τον Δ/ντή Δασών εάν δεν υφίσταται Δασαρχείο στην περιφερειακή ενότητα) η τυχόν ύπαρξη τίτλων ιδιοκτησίας του Δημοσίου (από διαθήκη, δωρεά, δικαστική απόφαση κ.λπ.) ή η τυχόν καταγραφή της έκτασης στο βιβλίο δημοσίων κτημάτων ή η τυχόν υπαγωγή της στην κυριότητα του Δημοσίου
  εξ άλλης αιτίας π.χ. ως κοινόχρηστης ή διαθέσιμης εποικιστικής έκτασης.
• Με την ανωτέρω αίτηση συνυποβάλλεται από τον ενδιαφερόμενο απόσπασμα του οικείου δασικού χάρτη με
  εντοπισμένη την υπόψη έκταση επ’ αυτού ή στοιχεία εντοπισμού της, όπως τοπογραφικό ή κτηματολογικό
  διάγραμμα ή συντεταγμένες κορυφών, καθώς και Βεβαίωση από την οικεία Κτηματική Υπηρεσία ότι η έκταση
  δεν είναι καταγεγραμμένη ως δημόσιο κτήμα.
• Σε περίπτωση που το ελέγχον όργανο (Δασάρχης ή ο Δ/ντής Δασών εάν δεν υφίσταται Δασαρχείο στην
  περιφερειακή ενότητα) διαπιστώσει την ύπαρξη στοιχείων θεμελιωτικών της κυριότητας του Δημοσίου, εκ
  των ανωτέρω, απαντά στον αιτούντα περί της μη δυνατότητας εξέτασης του αιτήματός του κατά τη
  διαδικασία του άρθρου 67 του Νόμου 998/1979 ως ισχύει.
• Άλλως, εάν δηλαδή το Δημόσιο δεν θεμελιώνει δικαιώματα κυριότητας βάσει τίτλου επί της εν λόγω
  έκτασης, τότε η αρμόδια Δασική Υπηρεσία (Δασαρχείο ή Δ/νση Δασών άνευ Δασαρχείου) χορηγεί στον
  ενδιαφερόμενο μετά από αίτημά του και προκειμένης της μεταβίβασης αυτής, σχετική Βεβαίωση περί της
  μη ύπαρξης στοιχείων θεμελιωτικών του δικαιώματος κυριότητας του Δημοσίου.
• Προκειμένου να αρθούν τα σχετικά θέματα διαδικασία χορήγησης της βεβαίωσης  η ΓΓ Δασών κοινοποίησε την 105186/6251/12.10.2022 εγκύκλιο στην οποία μεταξύ άλλων ορίζονται οτι ” Κατ’ ακολουθίαν πάντων των ανωτέρω, παρακαλούμε όπως – προκειμένης της διακρίβωσης της υπαγωγής συγκεκριμένης έκτασης στην πρώτη παράγραφο του άρθρου 67 του ν. 998/1979 – το αρμόδιο Δασαρχείο ή η Διεύθυνση Δασών άνευ Δασαρχείου για την αυτεπάγγελτη αναζήτηση από την οικεία Κτηματική Υπηρεσία της εν λόγω Βεβαίωσης, στην οποία να βεβαιώνεται μόνο αν το συγκεκριμένο ακίνητο είναι καταγεγραμμένο ως δημόσιο κτήμα, στο οικείο βιβλίο καταγραφής, σε συμφωνία με τα αναφερόμενα και στο υπό στοιχείο (2) σχετικό έγγραφο του Υπουργείου Οικονομικών. Σε περίπτωση δε μη χορήγησης απάντησης από την οικεία Κτηματική Υπηρεσία, θα προβαίνετε, εντός της νομίμου προθεσμίας του άρθρου 4 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας και σε κάθε περίπτωση εντός ευλόγου χρόνου στη διεκπεραίωση του αιτήματος του ενδιαφερομένου, που προβάλλει δικαιώματα κυριότητας επί έκτασης, που εμφανίζεται ως ΑΔ στον αναρτημένο ή κυρωμένο δασικό χάρτη, χωρίς την απάντηση της Κτηματικής Υπηρεσίας, εξετάζοντας την τυχόν ύπαρξη τίτλων του Δημοσίου επί της έκτασης ή την τυχόν περιέλευση της στο Δημόσιο εξ’ άλλης αιτίας, π.χ. ως κοινόχρηστης ή διαθέσιμης εποικιστικής, κατά τα ειδικότερον αναφερόμενα στο υπό στοιχείο 2 της με αριθμ. αριθμ. πρωτ. ΥΠΕΝ/ΔΠΔ/78221/4436/27.7.2022 Εγκυκλίου μας.

Αν ο χαρακτηρισμός του γεωτεμαχίου βρίσκεται στο στάδιο της κτηματογράφησης ή σε λειτουργούν κτηματολόγιο οι ενδιαφερόμενοι πολίτες μπορούν να προβούν στις ακόλουθες ενέργειες για την καταχώριση των εγγραπτέων δικαιωμάτων τους στα γεωτεμάχια με τον χαρακτηρισμό Α.Δ. ανάλογα με το στάδιο στο οποίο βρίσκεται η διαδικασία σύνταξης του κτηματολογίου με τις εξής διακρίσεις

Α.- ΣΤΑΔΙΟ ΚΤΗΜΑΤΟΓΡΑΦΗΣΗΣ

Με την Α. Π.: ΥΠΕΝ/ΔΠΔ/16683/995/15/02/2023 εγκύκλιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας δίδονται οδηγίες στις Διευθύνσεις Δασών σχετικά με την υποβολή δηλώσεων ιδιοκτησίας εκ μέρους του Δημοσίου σε εκτάσεις που είναι χαρακτηρισμένες ΑΔ και συγκεκριμένα ορίζεται οτι “…..οι οικείες Δ/σεις Δασών θα προβαίνουν, κατά την κτηματογράφηση σε υποβολή δήλωσης του ν. 2308/1995, για τα πολύγωνα ΑΔ του δασικού χάρτη (δασωμένοι αγροί), μόνο στην περίπτωση που το Δημόσιο θεμελιώνει δικαίωμα κυριότητας επί των ανωτέρω εκτάσεων βάσει τίτλου (από διαθήκη, δωρεά, δικαστική απόφαση κ.λπ.), ή εφόσον πρόκειται για κοινόχρηστες ή διαθέσιμες εποικιστικές εκτάσεις”

Ενόψει των ανωτέρω 

1.  Όσοι δεν υπέβαλαν μέχρι σήμερα δηλώσεις εγγραπτέων δικαιωμάτων του Ν. 2308/1995 στα γεωτεμάχια με το χαρακτηρισμό Α.Δ. δύνανται να προσέλθουν άμεσα στο αρμόδιο κατά τόπου Γραφείο Κτηματογράφισης ή να επιλέξουν τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες της Αναθέτουσας Αρχής, ώστε να υποβάλουν αυτές.
2.  Όσοι έχουν ήδη υποβάλει σχετικές δηλώσεις εγγραπτέων δικαιωμάτων του Ν. 2308/1995 και τα δικαιώματά τους επί των γεωτεμαχίων με τον χαρακτηρισμό Α.Δ. κρίθηκαν στο στάδιο της προανάρτησης ως απορριπτέα λόγω πρόκρισης του Ελληνικού Δημοσίου (Διεύθυνση Δασών) δύνανται να καταθέσουν δια ζώσης στο Γραφείο Κτηματογράφισης ή ηλεκτρονικά αίτηση επανεξέτασης στοιχείων η οποία θα τύχει επεξεργασίας από τον ανάδοχο της κτηματογράφισης και θα σημειωθεί οίκοθεν η σχετική μεταβολή
3. Όσοι έχουν ήδη υποβάλει σχετικές δηλώσεις εγγραπτέων δικαιωμάτων του Ν. 2308/1995 και τα δικαιώματά τους επί των γεωτεμαχίων με τον χαρακτηρισμό Α.Δ. κρίθηκαν στο στάδιο της ανάρτησης ως απορριπτέα λόγω πρόκρισης του Ελληνικού Δημοσίου (Διεύθυνση Δασών) δύνανται να καταθέσουν δια ζώσης στο τοπικό Γραφείο Κτηματογράφισης ή ηλεκτρονικά αίτηση διόρθωσης προδήλου σφάλματος ( ατελώς ) για την οίκοθεν διόρθωση ή αίτηση διόρθωσης κτηματολογικών στοιχείων ( με παράβολο € 5) η οποία θα εξεταστεί από την αρμόδια επιτροπή

Β.- ΣΤΑΔΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝΤΟΣ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

Για όσους έχουν γεωτεμάχια τα οποία βρίσκονται σε λειτουργούν κτηματολόγιο ισχύουν τα ακόλουθα

1.  Όσοι έχουν καταχωρηθεί στις πρώτες εγγραφές ως δικαιούχοι στο κτηματολογικό φύλλο του γεωτεμαχίου και εκκρεμεί αγωγή ή αίτηση από το Ελληνικό Δημόσιο το οποίο διεκδικεί την έκταση λόγω του χαρακτήρα της ως δασικής μπορούν με αίτησή τους προς το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους να αιτηθούν την παραίτηση του Δημοσίου από την αξίωση αυτή
2.  Στις περιπτώσεις που στις πρώτες εγγραφές έχει καταχωρηθεί στο κτηματολογικό φύλλο του γεωτεμαχίου ως δικαιούχος το Ελληνικό Δημόσιο ή η Διεύθυνση Δασών θα πρέπει να ασκήσουν αγωγή κατά του Ελληνικού Δημοσίου