Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 9 παρ. 1 του Ν. 2664/ 1998 ακίνητα που δεν έχουν εγγραφεί ως ανήκοντα σε ορισμένο πρόσωπο και φέρονται στα κτηματολογικά βιβλία ως «αγνώστου ιδιοκτήτη» θεωρείται ότι ανήκουν στην κυριότητα του Δημοσίου μόλις καταστεί οριστική η πρώτη εγγραφή επί συγκεκριμένου ακινήτου για το οποίο δεν έχει υποβληθεί δήλωση κυριότητας. Συνήθως πρόκειται για ακίνητα για τα οποία δεν υποβλήθηκε δήλωση ιδιοκτησίας κατά το στάδιο της κτηματογράφησης και χαρακτηρίστηκαν ως “άγνωστου ιδιοκτήτη”. Ο χαρακτηρισμός αυτών των ακινήτων μπορεί να διορθωθεί κατά το μεταβατικό στάδιο από την έναρξη λειτουργίας του κτηματολογικού γραφείου μέχρι την οριστικοποίηση των πρώτων εγγραφών. Η προθεσμία αυτή αφορά τις παλιές κτηματογραφήσεις πρό του 2006 και ήδη έχει παρέλθει για 36 περιοχές της χώρας ενώ για τις υπόλοιπες μετά από συνεχείς παρατάσεις λήγει την 31-12-2023 . Για τις κτηματογραφήσεις μετά το έτος 2006 η προθεσμία είναι η 31η Δεκεμβρίου του 8ου έτους από την έναρξη λειτουργίας κάθε κτηματολογικού γραφείου . Αν θέλετε να δείτε την προθεσμία οριστικοποίησης των πρώτων εγγραφών στον Δήμο που σας ενδιαφέρει δείτε τον πίνακα οριστικοποίησης που έχει καταρτίσει τα γραφείο μας.
Πρόκειται για μία εξαιρετική διάταξη με την οποία το Δημόσιο, σε εφαρμογή της αρχής πώς ό,τι δεν ανήκει στους ιδιώτες ανήκει στο Δημόσιο, μετά την οριστικοποίηση της πρώτης εγγραφής αποκτά κατά πρωτότυπο τρόπο κυριότητα, όπως ακριβώς γίνεται και για τα αδέσποτα ακίνητα , με αποτέλεσμα στο τέλος της μεταβατικής αυτής περιόδου να μεταφερθεί στη μερίδα του Ελληνικού Δημοσίου ένα μεγάλο μέρος της ιδιωτικής περιουσίας.
Οι περιπτώσεις είναι πολλές και μπορεί να αφορά τόσο αστικά ακίνητα όσο και γεωργικά χωρίς διάκριση , όπως μπορεί να αφορά και μερίδια επί κληρονομικού δικαιώματος π.χ. αν για κάποιο ακίνητο ένας κληρονόμος δεν υπέβαλε δήλωση ιδιοκτησίας και άφησε να παρέλθει η προθεσμία των διορθώσεων τότε το Δημόσιο θα βρεθεί συνιδιοκτήτης στο ακίνητο αυτό . Συνήθης περίπτωση είναι και το δικαίωμα υψούν ( αέρας ) το οποίο οι δικαιούχοι δεν το δηλώνουν ( προφανώς γιατί έχει εξαντληθεί το δικαίωμα δόμησης ) με αποτέλεσμα να βρεθεί το Δημόσιο συνιδιοκτήτης σε όλη την πολυκατοικία. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία ( Ιούλιος 2024 ) τα ακίνητα με άγνωστο ιδιοκτήτη κατανέμονται ως εξής
| ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ | ΠΡΟΑΝΑΡΤΗΣΗ | ΑΝΑΡΤΗΣΗ | ΣΥΝΟΛΟ |
ΧΩΡΑΦΙΑ/ΟΙΚΟΠΕΔΑ | 334.765 | 635.483 | 2.330.269 | 3.300.517 |
ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ | 90.260 | 8.814 | 48.151 | 147.225 |
ΣΥΝΟΛΟ | 425.025 | 644.297 | 2.378.420 | 3.447.742 |
Ορισμένες από τις περιπτώσεις μπορούν να διορθωθούν εξωδικαστικά με τη διαδικασία του προδήλου σφάλματος π.χ. όταν υπάρχει συμβόλαιο αποδοχής κληρονομιάς που έχει μεταγραφεί στο υποθηκοφυλακείο και δεν έχει δηλωθεί από κάποιους κληρονόμους κ.α. Για να διορθωθεί η εγγραφή αυτή με τη διαδικασία του προδήλου σφάλματος πρέπει να υποβληθεί αίτηση πρός τον Προϊστάμενο του Κτηματολογικού Γραφείου η οποία δεν επιβαρύνεται με τέλη και δικαιώματα . Αν απορριφτεί η αίτηση προδήλου σφάλματος ή είναι από τις περιπτώσεις που δεν υπάγονται στη διαδικασία του προδήλου σφάλματος τότε θα πρέπει να ασκηθεί αίτηση διόρθωσης στον Κτηματολογικό Δικαστή . Μετά την εξάντληση της αποκλειστικής προθεσμίας για τη διόρθωση το ακίνητο περιέρχεται οριστικά στο Δημόσιο από το οποίο μπορεί να διεκδικηθεί είτε αυτούσιο είτε η αξία του σύμφωνα με τις διατάξεις περί αδικαιολόγητου πλουτισμού αλλά πάντοτε με την άσκηση αγωγής κατά του Ελληνικού Δημοσίου.