Η (έκτακτη) χρησικτησία αναγνωρίζεται από το Εμπράγματο Δίκαιο ( ΑΚ 1045 ) ως τρόπος κτήσης κυριότητας και συνεπώς κατά τη διαδικασία της κτηματογράφησης μπορούν να δηλωθούν και αυτά τα δικαιώματα επί ακινήτων για τα οποία δεν υπάρχει τίτλος κυριότητας.
- Δικαστική απόφαση αναγνώρισης κυριότητας με χρησικτησία
- Συμβολαιογραφικά έγγραφα και δικαστικές αποφάσεις υποθηκών και εν γένει βαρών στα ακίνητα για τα οποία δηλώνεται ως λόγος κτήσεως η χρησικτησία
- Συμβολαιογραφικό προσύμφωνο μεταβίβασης ακινήτου, στο οποίο βεβαιώνεται η παράδοση της νομής στον εκ του προσυμφώνου δικαιούχο (όχι εργολαβικό προσύμφωνο).
- Συμβόλαια όμορων ιδιοκτητών που αναφέρουν τον δηλούντα ως κύριο του δηλούμενου ακινήτου
- Πράξη αναγνώρισης ορίων
- Μισθωτήρια που εμφανίζουν ως εκμισθωτή τον δηλούντα, εφόσον φέρουν βέβαιη χρονολογία
- Δηλώσεις ενώπιον Δημόσιων Αρχών, ιδίως φορολογικών, όπως λ.χ. δηλώσεις στο έντυπο Ε9 της φορολογικής δήλωσης·
- Έγγραφα χορήγησης επιδότησης στον δηλούντα, από τα οποία προκύπτει ότι αυτός αντιμετωπίστηκε ως κύριος του ακινήτου στο οποίο αφορά η δήλωση
- Αποδείξεις καταβολής τελών πάσης φύσεως που βαρύνουν τον δικαιούχο του ακινήτου στο όνομα του δηλούντος·
- Αποδείξεις ΔΕΗ, ΟΤΕ, εταιρειών ύδρευσης κλπ. προς τον δηλούντα
- Αποδείξεις καταβολής αμοιβής σε εργολάβο που περιέφραξε το ακίνητο ή ενδεχομένως για άλλες εργασίες, εφόσον είναι διάτρητες ή πάντως δεν αμφισβητείται η χρονολογία τους
Επίσης , με οδηγίες που έχουν δοθεί από τον ΦΟΡΕΑ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ πρός τους αναδόχους των μελετών κτηματογράφησης γίνονται δεκτά και τα ακόλουθα στοιχεία
- Παλαιές αγγελίες από το δηλούντα στον τύπο για πώληση του ακινήτου
- Παλαιά τοπογραφικά διαγράμματα που συντάχτηκαν με εντολή του δηλούντος και τα οποία τον αναφέρουν ως δικαιούχο
- Βεβαιώσεις του προέδρου της Κοινότητας / Δημάρχου για τα δικαιώματα επί του ακινήτου του δηλούντος ή και των προκατόχων του ή την άσκηση νομής επ’ αυτού για χρονικό διάστημα τουλάχιστον μιας εικοσαετίας
- Οικοδομική άδεια στο όνομα του δηλούντος
- Έγγραφο επιβολής στον δηλούντα προστίμου λόγω πολεοδομικών παραβάσεων
- Παλαιό (20ετίας) ιδιωτικό συμφωνητικό (π.χ. πώλησης ή διανομής) που αναφέρει το δηλούντα ως κύριο του ακινήτου
- Παλιές Ένορκες βεβαιώσεις με το ως άνω περιεχόμενο.
Η χρησικτησία απαιτεί να υπάρχει νομή ενός προσώπου επί ακινήτου επί 20ετία με δυνατότητα να συνυπολογιστεί σε αυτό το χρονικό διάστημα και η νομή του κληρονομουμένου ή του αρχικού δικαιούχου. Γίνεται αποδεκτή και η υποβολή δηλώσεων ιδιοκτησίας προσκομίζοντας τα διαθέσιμα αποδεικτικά χρησικτησίας ακόμη και εάν αυτά δεν καλύπτουν την απαιτούμενη από το νόμο 20ετία, προκειμένου να καταγραφεί και περαιτέρω επεξεργαστεί το δικαίωμά σας. Σε μελλοντικό χρόνο μπορείτε να συμπληρώσετε την υποβληθείσα δήλωση με επιπλέον έγγραφα αποδεικτικά της 20ετούς νομής ή και να την διορθώσετε υποβάλλοντας, χωρίς κόστος, αίτηση κατάθεσης συμπληρωματικών στοιχείων ή αίτηση διόρθωσης στοιχείων δήλωσης.
Στην πράξη από τα γραφεία κτηματογράφησης γίνονται αποδεκτές οι δηλώσεις που έχουν ως τρόπο κτήσης την χρησικτησία εφόσον προσκομίζονται
- Αντίγραφα Ε9 παρελθόντων ετών με ημερομηνία στην επικεφαλίδα του εγγράφου, χωρίς ημερομηνία και υπογραφή παραλήπτη, είναι αποδεκτά ως έγγραφα θεμελίωση χρησικτησίας.
- Ε9 του 1997 και του 2018 είναι επαρκή για θεμελίωση χρησικτησίας
- Ένορκες Βεβαιώσεις οποιασδήποτε χρονολογίας (ακόμα και κατά τη διάρκεια συλλογής δηλώσεων) είναι αποδεκτές για τη θεμελίωση χρησικτησίας
- Ένορκες βεβαιώσεις που βεβαιώνουν 20ετή νομή στο πρόσωπο θανόντα είναι αποδεκτές για να τεκμηριώσουν χρησικτησία στο πρόσωπο του θανόντα προκειμένου να υποβληθεί δήλωση χωρίς αποδοχή κληρονομιάς.
- Ένα έγγραφο από την ΔΕΗ για ηλεκτροδότηση του ακινήτου το έτος 1980, ένα αντίγραφο του Ε9 του έτους 2005 και ένα τοπογραφικό διάγραμμα του 2017 ή
- Μια ένορκη βεβαίωση στην οποία να αναφέρεται ότι ο δηλών χρησιμοποιεί το ακίνητο σαν δικό του για 20 τουλάχιστον έτη και ένα αντίγραφο του Ε9 εντός του παραπάνω διαστήματος.
Υπάρχει χρησικτησία κατά του Δημοσίου;
Για τα ακίνητα που ανήκουν ή τα διεκδικεί το Ελληνικό Δημόσιο ως ανήκοντα σε αυτό όπως είναι γνωστό δεν μπορεί να προβληθεί η κτήση της κυριότητας με χρησικτησία και συνεπώς δεν μπορεί ένας ιδιώτης να ισχυριστεί οτι απέκτησε την κυριότητα ενός ακινήτου το οποίο ανήκει στο Ελληνικό Δημόσιο. Σημαντική ρωγμή στις διατάξεις για την προστασία των δημοσίων κτημάτων επέφερε η διάταξη του άρθρου 4 του Ν. 3127/2003, με την οποία επαναφέρεται ο θεσμός της κτήσης κυριότητας με ανεπίληπτη νομή του βυζαντινορρωμαϊκού δικαίου και αναγνωρίζεται δικαίωμα κυριότητας στα αστικά ακίνητα στο νομέα του ακινήτου εφόσον
- νέμεται αδιαταράκτως μέχρι την έναρξη ισχύος του νόμου (19.3.2003) για δέκα (10) έτη με νόμιμο τίτλο από επαχθή αιτία (όχι χαριστική) που έχει καταρτισθεί και μεταγραφεί μετά την 23.2.1946 ή εναλλακτικά
- νέμεται χωρίς τίτλο αδιαταράκτως το ακίνητο για χρονικό διάστημα τριάντα (30) ετών το οποίο έχει συμπληρωθεί μέχρι την έναρξη ισχύος του νόμου (19-3-2003). Ως διατάραξη της νομής θεωρείται κάθε θετική πράξη ή παράλειψη που αποτελεί παρενόχληση του νομέα στην άσκηση της νομής του.
- κατά την κτήση της νομής βρισκόταν σε καλή πίστη κατά την έννοια του άρθρου 1042 ΑΚ, δηλαδή όταν χωρίς βαριά αμέλεια έχει την πεποίθηση ότι απέκτησε την κυριότητα. Αν, αντίθετα, γνωρίζει ότι δεν έγινε κύριος ή το αγνοεί από βαριά αμέλεια, δεν υπάρχει καλή πίστη. Για την ύπαρξη της καλής πίστεως είναι αδιάφορο αν η πεποίθηση του νομέα για την κτήση της κυριότητος οφείλεται σε πλάνη ως προς τα πραγματικά περιστατικά ή σε πλάνη ως προς το δίκαιο. Η καλή πίστη πρέπει να υπάρχει κατά το χρόνο απόκτησης (έναρξης) της νομής ενώ η μεταγενέστερη κακή πίστη δεν βλάπτει. Αν μεσολάβησε διαδοχή στη νομή, ο χρόνος νομής που διανύθηκε, με τις ίδιες προϋποθέσεις, στο πρόσωπο του δικαιοπαρόχου, συνυπολογίζεται στο χρόνο νομής του διαδόχου. Ο κύριος του ακινήτου δεν απαιτείται να αναφέρει στο δικόγραφο της αγωγής ούτε να αποδείξει την καλή πίστη του κατά την έναρξη της νομής αλλά αντίθετα το εναγόμενο Δημόσιο, στο πλαίσιο του καθιερούμενου, με το άρθρο 4 παρ.1 του Ν. 3127/2003 διακωλυτικού της κτήσεως κυριότητας κανόνα, φέρει το βάρος επικλήσεως (και αποδείξεως) της κακής πίστεως του ενάγοντος ή και των δικαιοπαρόχων του, ότι δηλαδή αυτοί γνώριζαν ή υπαιτίως (από βαριά αμέλεια) αγνοούσαν ότι δεν είχαν γίνει κύριοι του ακινήτου κατά το χρόνο κτήσεως της νομής
- το ακίνητο έχει εμβαδόν μέχρι 2000 τ.μ. βρίσκεται σε σχέδιο πόλης, ή μέσα σε οικισμό προϋφιστάμενο του 1923 ή σε οικισμό κάτω των 2000 κατοίκων. Για ακίνητο με έκταση μεγαλύτερη από 2000 τ.μ. οι διατάξεις αυτές εφαρμόζονται μόνο στην περίπτωση που στο οικόπεδο υφίσταται κατά την 31.12.2002 κτίσμα που καλύπτει ποσοστό τουλάχιστον 30% του ισχύοντος συντελεστή δόμηση.
Την χρησικτησία κατά του Ελληνικού Δημοσίου έχει αποδεχτεί και το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους με την 348/2004 γνωμοδότηση με την οποία απαντώνται ερωτήματα σχετικά με την εφαρμογή του άρθρου 4 του Ν. 3127/2004