Διεκδίκηση από το Δημόσιο έκτασης 50.769 τ.μ. ως δασικής έκτασης– Αγωγή κατά των κληρονόμων του αρχικού δικαιούχου με βάση αναρτημένο δασικό χάρτη – Η κυριότητα του ακινήτου είναι ανεξάρτητη από τον χαρακτήρα του ως δασικής ή μη έκτασης – Προϋποθέσεις κτήσης κυριότητας από το Δημόσιο στις Νέες Χώρες

Διεκδίκηση από το Δημόσιο έκτασης 50.769 τ.μ. ως δασικής έκτασης– Αγωγή κατά των κληρονόμων του αρχικού δικαιούχου με βάση αναρτημένο δασικό χάρτη – Η κυριότητα του ακινήτου είναι ανεξάρτητη από τον χαρακτήρα του ως δασικής ή μη έκτασης – Προϋποθέσεις κτήσης κυριότητας από το Δημόσιο στις Νέες Χώρες

Σχετικά με την υπόθεση

Οι κληρονόμοι Α με βάση διαδοχικές κληρονομικές επαγωγές από τους απώτερους κληρονόμους οι οποίοι έγιναν κύριοι με αγορά το έτος 1922 είχαν στη νομή και κατοχή τους αγροτική έκταση 50.769 τ.μ. την οποία μέχρι σήμερα καλλιεργούσαν και επιδοτούνταν για τις καλλιέργειες αυτές από τον ΟΠΕΚΕΠΕ. Το Ελληνικό Δημόσιο ισχυριζόμενο οτι το συγκεκριμένο κτήμα περιλαμβάνονταν σε μία ευρύτερη έκταση η οποία με βάση κυρωμένο το έτος 2010 δασικό χάρτη είχε χαρακτηριστεί ως δασική ζήτησε να διαγραφούν από το κτηματολογικό φύλλο του ακινήτου οι κληρονόμοι και να αναγραφεί ως δικαιούχος το Δημόσιο με βάση το εκ του νόμου τεκμήριο κυριότητας επί των δασικών εκτάσεων. Σε κάθε περίπτωση ισχυρίστηκε ότι το ακίνητο είχε περιέλθει στο Δημόσιο «πολεμικώ δικαιώματι» ως ευρισκόμενο στις Νέες Χώρες ( Ήπειρο – Μακεδονία – Θράκη ) τις οποίες απελευθέρωσε ο Ελληνικός Στρατός το 1912-.

Το πρόβλημα

Το πρόβλημα που ανέκυψε στη συγκεκριμένη περίπτωση ήταν αν με την κύρωση του δασικού χάρτη μετά την  έναρξη λειτουργίας του κτηματολογικού γραφείου περιήλθε στο ακίνητο στο Δημόσιο με βάση το τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου στις δασικές εκτάσεις . Πρόσθετα , ακόμη και αν δεν ήταν δασική έκταση θα έπρεπε να αποδειχτεί ότι η έκταση αυτή δεν ανήκε στο οθωμανικό κράτος ή σε ανταλλαγέντα μουσουλμάνο υπήκοο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας επί των περιουσιών των οποίων  υπεισήλθε στα δικαιώματα κυριότητας το Ελληνικό Δημόσιο .

Τα προς αντιμετώπιση νομικά θέματα είχαν σχέση με

• τα άρθρα  3, 8, 24 , και 30 του Οθωμανικού νόμου «περί γαιών» της 7^ης Ραμαζάν 1274 ( καθ’ ημάς 1856)
• Άρθρο 3 Ν. 998/1979 περί προστασίας των Δασών και των γένει δασικών εκτάσεων της χώρας
• Άρθρα 1 , 2 και 3 του β.δ. 17-11/1.12.1836 περί ιδιωτικών δασών
• Άρθρα 974, 976 , 1045 και 10541 ΑΚ
• Άρθρο 6 παρ. 2 Ν. 2664/1998
• Ν. 79 /1913 Περί κυρώσεως της μεταξύ Ελλάδος -Τουρκίας συμβάσεως ειρήνης
• Βυζαντινορωμαϊκό Δίκαιο
• Εμπράγματο Δίκαιο
• Κτηματολογικό Δίκαιο

Η λύση του

1. Μελέτη της υπόθεσης – Νομική τεκμηρίωση

Με τις διατάξεις των άρθρων 1, 2 και 3 του β.δ. της 17-11/01.12.1836 «περί ιδιωτικών δασών», που έχει ισχύ νόμου, αναγνωρίστηκε η κυριότητα του Δημοσίου επί των εκτάσεων ποι.) αποτελούσαν δάση, εκτός από εκείνες, οι οποίες πριν από την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα ανήκαν σε ιδιώτες. Για την αναγνώριση, όμως, των τίτλων ιδιοκτησίας αυτών από το Υπουργείο των Οικονομικών όφειλαν οι ιδιοκτήτες των δασικών εκτάσεων, μέσα σε αποκλειστική προθεσμία ενός έτους από τη δημοσίευση του διατάγματος αυτού, να παρουσιάσουν στον Γραμματέα του Υπουργείου Οικονομικών τους τίτλους αυτούς. Μετά την πάροδο της προθεσμίας αυτής, όλα τα δάση, για τα οποία δεν παρουσιάστηκαν τίτλοι ιδιοκτησίας, θεωρούντο  ως δημόσια δάση με τεκμήριο κυριότητας υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου. Προϋπόθεση, όμως, του τεκμηρίου είναι η ύπαρξη δάσους κατά τον χρόνο αυτόν. Θεωρείτο, δει δάσος, κατά την έννοια των διατάξεων αυτών, κάθε έκταση εδάφους που καλύπτεται ολικά ή μερικά από άγρια ξυλώδη φυτά, οποιωνδήποτε διαστάσεων και ηλικίας τα οποία προορίζονται για την παραγωγή ξυλείας και άλλων προϊόντων, σύμφωνα με τον ορισμό του δάσους που περιέχεται στη διάταξη του άρθρου 1 του ν. ΛΧΝ  /1888 «περί διακρίσεως και οριοθεσίας των δασών» και ο οποίος επαναλαμβάνεται στα κείμενα όλων των δασικών κωδίκων που ίσχυσαν μέχρι σήμερα.

Από τον συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 3, 8, 24, 30 του Οθωμανικού Νόμου «περί Γαιών» της 7ης του μηνός Ραμαζάν του έτους Εγίρας 1274 (21.04.1858), του οποίου οι διατάξεις διατηρήθηκαν σε ισχύ στις Νέες Χώρες που διατελούσαν προηγουμένως υπό την άμεση κυριαρχία του Οθωμανικού Κράτους, με το άρθρο 2 παρ. 4 του ν. 147/1914, προκύπτει ότι επί δημοσίων γαιών, τις οποίες αποτελούσαν οι αγροί, τα δάση κ.λπ. , και των οποίων η κυριότητα ανήκει στο Δημόσιο, αποκτάται από τους ιδιώτες ιδιόρρυθμο δικαίωμα διηνεκούς εξουσίασης (τεσσαρούφ) ου ισοδυναμεί με μίσθωση αορίστου χρόνου κατά παραχώρηση του Δ οσίου, το οποίο έχει και διατηρεί την κυριότητα του ακινήτου, υπέρ του οποίου έγινε η παραχώρηση του τίτλου (ταπίου). Κατά, δε, το άρθρο 78 του νόμου αυτού, το δικαίωμα αυτό εξουσίασης αποκτάται ακόμη αυτοτελώς, χωρίς να απαιτείται η έκδοση τίτλου και με την επί συνεχή δεκαετία, χωρίς δικαστική αμφισβήτηση, καλλιέργεια του αγρού. Η μόνη αρχή για την παραχώρηση του δικαιώματος αυτού της «διηνεκούς εξουσιάσεως» ήταν το Υπουργείο του Κτηματολογίου, που συστάθηκε με τον νόμο περί Ταπίων της 19ης Τζεμαζ!0ύλ Αχίρ (1275 Εγίρας, καθ’ ημάς 24.01.1859), ο οποίος ρύθμισε οριστικά το θέμα της διαχείρισης των γαιών, και σύμφωνα με τον οποίον ο αρμόδιος υπάλληλος του Κτηματολογίου είναι εκείνος που συμβάλλεται με τον Ιδιώτη ως (ψιλός) κύριος του ακινήτου (άρθρο 36 του Νόμου περί Γαιών), η, δε, σύμπραξή του έχει, ε:κτός των άλλ.ων, και το νόημα της συγκατάθεσης του Δημοσίου για τη μεταβίβαση του δικαιώματος τεσσαρούφ και συνεπώς η σύμπραξη αυτή του Δημοσίου, που γίνεται αποκλειστικά και μόνον μέσω της διαδικασίας της καταγραφής (μεταγραφής) στα κτηματολογικά βιβλία, αποτελεί συστατικό στοιχείο της νομικής ύπαρξης της μεταβιβαστικής πράξης. Από τον συνδυασμό των διατάξεων αυτών του Νόμου περί Γαιών προς τα άρθρα 2 και 3 των οδηγιών της 23 Μουχαρέμ 1293 (07.02.1921) και της από 28 Σεφέρ 1304 εγκυκλίου του Υπουργείου Δικαιοσύνης προκύπτει ότι το δικαίωμα εξουσίασης έχει εφαρμογή μόνον επί των καλλιεργησίμων γαιών και όχι επί των δασών, τα οποία εξουσιάζονται μόνον με την έκδοση ειδικού τίτλου (ταπίου) με τους όρους των πιο πάνω διατάξεων, δεδομένου ότι προϋπόθεση του δικαιώματος μόνιμης εγκατάστασης, κατά το προπαρατεθέν άρθρο 78 του Νόμου περί Γαιών, είναι όχι μόνον η κατοχή (εξουσίαση) του κτήματος επί συνεχή δεκαετία, αλλά η καλλιέργεια αυτού (ΟλΑΠ 409/1963 ΝΟΒ 12. 1997, ΑΠ 671/1974 ΑρχΝ ΙΣΤ. 260). Αυτή η κτήση του δικαιώματος της εξουσίασης με δεκαετή κατοχή αναγνωρίστηκε και από το άρθρο 2 του υπ’ αριθ. 2468 διατάγματος της προσωρινής Κυβέρνησης της Θεσσαλονίκης, το οποίο κυρώθηκε με τον νόμο 1972/1917, καθώς και από το άρθρο 50 του νόμου 2052/1920, εφ’ όσον η δεκαετία της κατοχής συμπληρώθηκε μέχρι τις 20 Μαΐου 1917. Με το άρθρο 49 του τελευταίου αυτού νόμου ορίστη περαιτέρω ότι όποιος έχει το δικαίωμα εξουσίασης αποκτά δικαίωμα πλήρους και αμετάκλητης κυριότητας, κατά τα 4/5 εξ αδιαιρέτου του κτήματος, το δε Δημόσιο δικαίωμα συγκυριότητας και συνδιακατοχής κατά το υπόλοιπο 1/5/ όμως, το δικαίωμα αυτό του Ελληνικού Δημοσίου; δυνάμει των άρθρων 101-104 του διατάγματος της 11/12.11.1929, που εκδόθηκε κατ’ εξουσιοδότηση του άρθρου 2 του ν. 4249/1929 και τροποποιήθηκε με τα άρθρα 171 18 και 19 του νόμου 1540/1938, περιήλθε, αυτοδικαίως και χωρίς εγγραφή στα βιβλία των μεταγραφών, στους κατά την έναρξη της ισχύος του διατάγματος αυτού συνιδιοκτήτες των 4/5 (ΑΠ 308/2008 ΕλλΔνη 50. 437

2.. Συμπλήρωση του φακέλου – Προτάσεις αντίκρουσης της αγωγής του Ελληνικού Δημοσίου  

Το γραφείο μας ετοίμασε το φάκελο της υπόθεσης και κατέθεσε προτάσεις και σειρά εγγράφων τα οποία αποδείκνυαν ότι αφενός μεν η επίδικη έκταση δεν είχε δασικό χαρακτήρα κατά το χρόνο απελευθέρωσης από την οθωμανική κυριαρχία και πολύ περισσότερο το έτος 1836 αλλά ήταν καλλιεργήσιμη γή η οποία είχε περιέλθει στην κατοχή με βάση τίτλους κυριότητας ( ταπιά ) που είχαν καταχωρηθεί στο Αυτοκρατορικό Κτηματολόγιο . Ως προς τον δικαιούχο αυτός ήταν κατά το θρήσκευμα χριστιανός ιταλικής καταγωγής και συνεπώς δεν ανήκε στην κατηγορία των ανταλλάξιμων μουσουλμάνων .

Αποτέλεσμα

Με την υπ’ αριθμ. 335/2018 απόφασή του ο  Κτηματολογικός Δικαστής Κιλκίς Θεσσαλονίκης δέχθηκε ότι η επίδικη έκταση δεν είχε δασικό χαρακτήρα αλλά γεωργικό και ο πωλητής από τον οποίο οι δικαιοπάροχοι των εναγόμενων απέκτησαν νόμιμα το δικαίωμα κυριότητας με βάση τίτλο κυριότητας του έτος 1922 με αγορά από τον δικαιούχο προς τον οποίο είχε παραχωρηθεί νόμιμα με ταπιά. Ενόψει των ανω τέρω γενομένων δεκτών απέρριψε στο σύνολό της την αγωγή του Ελληνικού Δημοσίου

Βλ. Πλήρες κείμενο απόφασης

Δικηγόροι που χειρίσθηκαν την υπόθεση

Γιώργος Μαγουλάς, Γιάννης Κεχαγιόγλου