Οι δασωμένοι αγροί είναι ένα πρόβλημα γνωστό και έχει απασχολήσει τα δικαστήρια κατά τα τελευταία χρόνια. Αγροί οι οποίοι καλλιεργούνταν αλλά λόγω της αστικοποίησης του πληθυσμού και της ερήμωσης της υπαίθρου κατά τις δεκαετίες 60’ και 70΄εγκαταλείφθηκαν από τους ιδιοκτήτες τους και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να δασωθούν και να εμφανίζονται ως έχοντες δασική μορφή στις αεροφωτογραφίες των ετών 1980 και μετέπειτα.
Με την νέα νομοθετική ρύθµιση, µε την οποία αντικαθίσταται το άρθρο 67 του ν. 998/1979, επιχειρείται, εκ νέου, η διευθέτηση του ζητήµατος των αγρών που άλλαξαν µορφή ή, άλλως, των δασωθέντων αγρών, όπως ήταν και ο αρχικός τίτλος της διάταξης του 1979. Εν ολίγοις, πρόκειται περί εκτάσεων, οι οποίες, σε προγενέστερο χρονικό διάστηµα, προ του έτους 1945, ήταν αγροτικές, έπαψαν αργότερα να καλλιεργούνται, λόγω των ιδιαίτερων ιστορικών συνθηκών, και απέκτησαν µε την πάροδο του χρόνου δασική µορφή, οπότε και προέκυψε, και προκύπτει, αφενός ζήτηµα ιδιοκτησιακού καθεστώτος των ανωτέρω εκτάσεων αφετέρου ζήτηµα εφαρµογής της δασικής νοµοθεσίας και του επιτρεπτού ή µη της εκµετάλλευσής τους.
Κατά τη σύνταξη του κτηματολογίου και των δασικών χαρτών για τις οι εκτάσεις αυτές ( δασωμένοι αγροί) υποβάλλονται δηλώσεις ιδιοκτησίας με επίκληση του τεκμηρίου κυριότητας των εκτάσεων δασικού χαρακτήρα από το Ελληνικό Δημόσιο και καταχωρούνται ως ανήκοντες στο Δημόσιο. Αναφερόμαστε σε εκτάσεις τις οποίες το Δημόσιο δεν έχει καταχωρήσει ως ιδιοκτησία του αλλά τις ενσωματώνει στην περιουσία του απλά και μόνο γιατί θεωρεί ότι του ανήκουν όλες οι εκτάσεις δασικού χαρακτήρα ( τεκμήριο κυριότητας) και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να υφαρπάζονται περιουσίες σε πλήρη αντίθεση με το προστατευόμενο συνταγματικό δικαίωμα της ιδιοκτησίας.
Το τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου επί των εκτάσεων αυτών είναι μία ανωμαλία στη δομή και λειτουργία του εμπραγμάτου δικαίου. Μία ιδιοκτησία δεν μπορεί να αλλάζει δικαιούχο απλά και μόνο εφόσον άλλαξε η φύση της ιδιοκτησίας , δικαιούχος παραμένει αυτός που την κατέχει νόμιμα είτε αυτή είναι δασική, αρχαιολογική κ.α.. Ο μόνος συνταγματικά επιτρεπόμενος τρόπος για την αφαίρεση της ιδιοκτησίας είναι ο προβλεπόμενος από το άρθρο 17 παρ. 2 του Συντάγματος , η απαλλοτρίωση και η αποζημίωση για την στέρηση της περιουσίας του πολίτη.
Με το άρθρο 93 του Ν. 4915/2022 ( ΦΕΚ Α΄ 63/24.3.2022) και την εκδοθείσα σε εκτέλεση του παραπάνω άρθρου εγκύκλιο του ΥΠΕΝ επιχειρείται – για μία ακόμη φορά – να ρυθμιστεί με συνταγματικά επιτρεπόμενο τρόπο αυτή η ανωμαλία του εμπραγμάτου δικαίου και προβλέπονται τα ακόλουθα:
- Σε ποιες εκτάσεις εφαρμόζεται η προτεινόμενη ρύθμιση;
Σε εκτάσεις που εμφανίζονται στις αεροφωτογραφίες του 1945, ή, εφόσον αυτές δεν είναι ευκρινείς, του 1960, με αγροτική μορφή που δασώθηκαν μεταγενέστερα, ανεξάρτητα από τη μορφή που απέκτησαν αργότερα, επί των οποίων το Δημόσιο δεν θεμελιώνει δικαιώματα κυριότητας βάσει τίτλου.
Πρωτόκολλα διοικητικής αποβολής που έχουν εκδοθεί για τις ανωτέρω εκτάσεις ανακαλούνται ακόμη και αν τελεσιδίκησαν δικαστικά.
Η νομοθετική ρύθμιση προβλέπει διαφορετική μεταχείριση για τους δασωθέντες αγρούς, ανάλογα με τη μορφή που απέκτησαν αργότερα (δάσος ή δασική έκταση). Ο ειδικότερος χαρακτηρισμός της έκτασης ως δάσους ή δασικής, για την εφαρμογή της ρύθμισης, διενεργείται:
- από την Επιτροπή Δασολογίου Περιφερειακής Ενότητας, για τις περιοχές που υπάρχει αναρτημένος δασικός χάρτης, ακόμη και αν η συγκεκριμένη έκταση έχει κηρυχθεί αναδασωτέα,
- με την έκδοση πράξης χαρακτηρισμού, στις περιοχές που δεν καλύπτονται από αναρτημένο δασικό χάρτη.
- Αγροί που απέκτησαν μορφή δασικής έκτασης (παρ. 2 του άρθρου 3, ν. 998/79)
Δεν υπάγονται στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας και επιτρέπεται η απομάκρυνση της φυόμενης δασικής βλάστησης, μετά από άδεια του οικείου Δασάρχη ή του Διευθυντή Δασών εάν δεν υφίσταται Δασαρχείο στον νομό, κατόπιν αιτήσεως του προσώπου που προβάλλει δικαιώματα κυριότητας στην έκταση. Ο ενδιαφερόμενος, προκειμένου να αποδείξει το έννομο συμφέρον του να αιτηθεί την απομάκρυνση της δασικής βλάστησης, συνυποβάλλει με την αίτησή του
- είτε συμβολαιογραφικούς τίτλους,
- είτε δήλωση στοιχείων ακινήτων (Ε9),
- είτε ένορκες βεβαιώσεις,
- είτε οποιοδήποτε άλλο στοιχείο από το οποίο να πιθανολογείται ο νομικός δεσμός του με το ακίνητο.
Διοικητικές πράξεις που εκδόθηκαν κατ’ εφαρμογή της δασικής νομοθεσίας για την προστασία των ανωτέρω εκτάσεων, ανακαλούνται.
- Αγροί που απέκτησαν μορφή δάσους (παρ. 1 του άρθρου 3, ν. 998/79)
Εμβαδόν αυτών έως τριάντα (30) στρέμματα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για γεωργική και δενδροκομική εκμετάλλευση, χωρίς να επιτρέπεται η περαιτέρω αλλαγή της χρήσης τους.
Δικαίωμα να ζητήσουν την αλλαγή της χρήσης για γεωργική και δενδροκομική εκμετάλλευση έχουν όσοι αξιώνουν δικαιώματα κυριότητας επί των ανωτέρω εκτάσεων, δυνάμει τίτλων νόμιμα μεταγεγραμμένων.
Η αλλαγή της χρήσης επιτρέπεται, κατόπιν άδειας που χορηγείται από τον Γενικό Διευθυντή Δασών στον οποίο υπάγεται η αρμόδια Δασική Υπηρεσία, μετά από εισήγηση του οικείου Δασάρχη ή του Διευθυντή Δασών, εάν δεν υφίσταται Δασαρχείο στον νομό
Ειδικά, για εκτάσεις μεγαλύτερες των πέντε (5) στρεμμάτων, προκειμένου να χορηγηθεί άδεια, διαπιστώνεται, με βάση σχετική οικονομοτεχνική μελέτη, ότι συντρέχουν σωρευτικά οι κάτωθι προϋποθέσεις:
- Οι εδαφολογικές και οικολογικές συνθήκες συνηγορούν υπέρ αυτού του τρόπου εκμετάλλευσης,
- πληρούνται οι προϋποθέσεις χορήγησης έγκρισης επέμβασης για γεωργική εκμετάλλευση (παρ. 4 του άρθρου 47 ν. 998/79), και
- η συγκεκριμένη έκταση, λόγω της θέσης, της αλληλεξάρτησης και της σύνδεσής της με τις γειτονικές δασικού χαρακτήρα εκτάσεις, δύναται να ανακτήσει τη δασική της βλάστηση με φυσική αναγέννηση, μετά το πέρας της γεωργικής εκμετάλλευσης.
Η οικονομοτεχνική μελέτη, η οποία συνοδεύεται από τοπογραφικό διάγραμμα της έκτασης, συντάσσεται από ιδιώτη γεωτεχνικό επιστήμονα, σε περίπτωση δε που αυτός δεν είναι δασολόγος, απαιτείται συνυπογραφή αυτής και από δασολόγο και εγκρίνεται με την άδεια αλλαγής χρήσης της έκτασης.
Το περιεχόμενο της μελέτης ορίζεται στο παράρτημα της υπό στοιχεία οικ.133389/6588/10.12.2015 απόφασης του Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Β’ 2860).
Στις ανωτέρω εκτάσεις, πέραν της επιτρεπτής επέμβασης, εφαρμόζονται και οι υπόλοιπες διατάξεις της δασικής νομοθεσίας περί επιτρεπτών επεμβάσεων.
- Κληροτεμάχια
Στην ίδια διαδικασία υπάγονται και τα ακίνητα δασικού χαρακτήρα που διατέθηκαν ως κληροτεμάχια, τα οποία εμφανίζονται στις πλησιέστερες στον χρόνο της παραχώρησης αεροφωτογραφίες με αγροτική μορφή και δασώθηκαν μεταγενέστερα, ανεξάρτητα από τη μορφή που απέκτησαν αργότερα.
Βλέπε σχετικά και στο άρθρο της τοπογράφου Γραμματής Μπακλατσή
