Με την υπ’ αριθμ. ΥΠΕΝ/ ΔΠΔ/ 115255/ 6217/ 02.12.2021 εγκύκλιο της Γενικής Γραμματείας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας δίδονται οδηγίες προς τις αποκεντρωμένες διοικήσεις σχετικά με τις προβλέψεις του νόμου 4819/2021 για τις διεκδικήσεις του Δημοσίου. ΠΡΟΣΟΧΗ , όμως, οι ρυθμίσεις αυτές δεν αφορούν τις εκτάσεις σε όλη τη χώρα αλλά αποκλειστικά και μόνον επί των δασικών εκτάσεων που βρίσκονται στις περιφέρειες των Πρωτοδικείων των
- Ιονίων Νήσων
- Κρήτης
- Νομών Λέσβου, Σάμου, Χίου και Κυκλάδων
- των νήσων Κυθήρων, Αντικυθήρων, της Δωδεκανήσου, πλην των νήσων που ισχύει ο κτηματολογικός κανονισμός
- της περιοχής της Μάνης όπως αυτή ορίζεται από διοικητικά όρια των Καλλικρατικών Δήμων Ανατολικής και Δυτικής Μάνης.
Με την παραπάνω εγκύκλιο ορίζεται ότι το Δημόσιο δεν προβάλλει δικαιώματα κυριότητας σε δάση, δασικές εκτάσεις και στις εκτάσεις των συγκεκριμένων περιοχών
- για τις οποίες το Ελληνικό Δημόσιο δεν διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας ή άλλα επαρκή στοιχεία απόδειξης της κυριότητάς του, όπως πράξεις μίσθωσης, παραχώρησης ή άλλης εκμετάλλευσης, αξιοποίησης και προστασίας της έκτασης ως δημόσιας και, συγχρόνως, οι διεκδικούντες την έκταση διαθέτουν τίτλους ιδιοκτησίας, οι ίδιοι ή οι δικαιοπάροχοί τους, οι οποίοι έχουν συνταχθεί μέχρι την 1η.7.2001 το αργότερο, έστω και εάν έχουν μεταγραφεί μεταγενέστερα
- εφόσον το Δημόσιο δεν έχει προσκομίσει ενώπιον των Δικαστηρίων τίτλους ή άλλα επαρκή στοιχεία απόδειξης της κυριότητάς του και με δεδομένο ότι τα Δικαστήρια δύνανται στα πλαίσια των αρμοδιότητών τους να εξετάσουν τη συνδρομή των ανωτέρω δύο προϋποθέσεων, οι εκκρεμείς υποθέσεις καταλαμβάνονται από τις νέες ρυθμίσεις
- σε περίπτωση που το δικαίωμα της κυριότητας επί των ανωτέρω εκτάσεων έχει καταχωρηθεί υπέρ ιδιωτών ή νομικών προσώπων δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου στα κτηματολογικά βιβλία των οικείων κτηματολογικών γραφείων, το Ελληνικό Δημόσιο δεν προβάλλει δικαιώματα κυριότητας επ` αυτών και δεν ασκεί τα ένδικα βοηθήματα που προβλέπονται στο άρθρο 6 του ν. 2664/1998,
- Για τη διοικητική αναγνώριση εκ μέρους του Δημοσίου της κυριότητας ή άλλων εμπραγμάτων δικαιωμάτων ιδιωτών ή νομικών προσώπων δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου επί των δασών, των δασικών εκτάσεων και των εκτάσεων των παρ. 5α και 5β του άρθρου 3, που κείνται στις περιοχές του δευτέρου εδαφίου του άρθρου 62, συνιστώνται συμβούλια ιδιοκτησίας
- Το Ελληνικό Δημόσιο δεν ασκεί ένδικα μέσα κατά αποφάσεων του κτηματολογικού δικαστή με τις οποίες αναγνωρίζεται η κυριότητα ή άλλο εμπράγματο δικαίωμα ιδιωτών ή νομικών προσώπων δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου επί των ανωτέρω εκτάσεων, εφόσον δεν διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας ή άλλα επαρκή στοιχεία απόδειξης της κυριότητάς του.
- Σε περίπτωση που το δικαίωμα της κυριότητας επί των ανωτέρω εκτάσεων έχει καταχωρηθεί υπέρ ιδιωτών στα κτηματολογικά βιβλία των οικείων κτηματολογικών γραφείων το Ελληνικό Δημόσιο δεν προβάλλει δικαιώματα κυριότητας
- Πρωτόκολλα Διοικητικής Αποβολής, που εκδόθηκαν μέχρι την έναρξη ισχύος του νόμου και αναφέρονται στις παραπάνω εκτάσεις, ανακαλούνται από τότε που εκδόθηκαν
Τι ισχύει αναλυτικά
▪ Για τα Επτάνησα: Ο ιδιώτης προκρίνεται, εφόσον το Δημόσιο δεν διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας ή άλλα επαρκή στοιχεία απόδειξης της κυριότητας, είτε με τίτλο μέχρι την 1η Ιουλίου 2001, είτε έχει αποδεδειγμένα συμπληρώσει τον απαιτούμενο χρόνο χρησικτησίας στις 22 Φεβρουαρίου 1946.
▪ Για Κύθηρα – Αντικύθηρα: Το Δημόσιο προκρίνεται μόνο με τίτλους κτήσης, αλλιώς ισχύει ό,τι ισχύει μεταξύ των ιδιωτών.
▪ Για Κρήτη και νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου: Ο ιδιώτης προκρίνεται εφόσον το Δημόσιο δεν διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας ή άλλα επαρκή στοιχεία απόδειξης της κυριότητας, είτε με τίτλο μέχρι την 1η Ιουλίου 2001, είτε έχει αποδεδειγμένα συμπληρώσει τον απαιτούμενο χρόνο χρησικτησίας έως το 1915.
▪ Για τις Κυκλάδες: Ο ιδιώτης δεν μπορεί να επικαλεστεί χρησικτησία, επομένως για να προκριθεί πρέπει να έχει τίτλο μέχρι την 1η Ιουλίου 2001.
▪ Για τα Δωδεκάνησα (πλην Ρόδου, Κω και μέρους της Λέρου):
1ον) Για έκταση που έχει χαρακτηριστεί δασική για την οποία το Δημόσιο διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας αλλά και ο ιδιώτης επικαλείται μετεγγραμμένο τίτλο ιδιοκτησίας που έχει συνταθεί έως την 1η Ιουλίου 2001, προκρίνεται ο ιδιώτης εφόσον αποδείξει α) 10ετή νομή και κατοχή έως τις 10 Ιανουαρίου 1949 και β) αδιατάρακτη και καλόπιστη νομή και κατοχή με διάνοια κυρίου έκτοτε, άλλως αποδίδεται στο Δημόσιο.
2ον) Για έκταση που έχει χαρακτηριστεί δασική για την οποία το Δημόσιο διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας, ενώ ο ιδιώτης επικαλείται χρησικτησία προκρίνεται ο ιδιώτης μόνο εφόσον αποδείξει α) δεκαετή νομή έως την 1η Ιανουαρίου 1949 και β) αδιατάρακτη και καλόπιστη νομή και κατοχή με διάνοια κυρίου, αλλιώς αποδίδεται στο Δημόσιο.
3ον) Για έκταση που έχει χαρακτηριστεί δασική για την οποία το Δημόσιο δεν διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας ή άλλα επαρκή στοιχεία απόδειξης της κυριότητάς του, όπως πράξεις μίσθωσης, παραχώρησης ή άλλης εκμετάλλευσης, αξιοποίησης και προστασίας της έκτασης ως δημόσιας ενώ ο ιδιώτης επικαλείται μετεγγραμμένο τίτλο ιδιοκτησίας που έχει συνταθεί έως την 1η Ιουλίου 2001, προκρίνεται ο ιδιώτης.
4ον) Για έκταση που έχει χαρακτηριστεί δασική για την οποία το Δημόσιο δεν διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας, ενώ ο ιδιώτης επικαλείται χρησικτησία, προκρίνεται ο ιδιώτης μόνο εφόσον αποδείξει α) 10ετή νομή και κατοχή έως τις 10 Ιανουαρίου 1949 και β) αδιατάρακτη και καλόπιστη νομή με διάνοια κυρίου έκτοτε, αλλιώς αποδίδεται στο Δημόσιο.
▪ Για τη Μάνη: Εάν το Δημόσιο δεν διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας ή άλλα επαρκή στοιχεία απόδειξης, τότε ισχύει ό,τι ισχύει μεταξύ των ιδιωτών.
Στη συνέχεια της παραπάνω εγκυκλίου εκδόθηκε νέα διευκρινιστική εγκύκλιος με αριθμό ΥΠΕΝ/ΔΠΔ/7886/411/23-2-2022 με την οποία δίδονται οδηγίες στις κατά τόπους υπηρεσίες πώς να αντιμετωπίζουν τις περιπτώσεις στις οποίες κατά τη διαδικασία της κτηματογράφησης έχει καταχωρηθεί η κυριότητα υπέρ ιδιωτών. Συγκεκριμένα , όταν η Υπηρεσία καλείται σε περίπτωση υποβολής σχετικού αιτήματος από ιδιώτες, οι οποίοι έχουν καταχωρηθεί στις αρχικές κτηματολογικές εγγραφές ως κύριοι των περί ης εκάστοτε πρόκειται εκτάσεων, δυνάμει τίτλων που έχουν συνταχθεί έως την 1η.7.2001, να εξετάσει, με βάση τα τηρούμενα στο αρχείο της στοιχεία και ακολούθως να βεβαιώσει το πραγματικό γεγονός της ύπαρξης ή μη τίτλων κυριότητας του Δημοσίου επί της συγκεκριμένης έκτασης ή άλλων επαρκών στοιχείων απόδειξης της κυριότητάς του (όπως πράξεις μίσθωσης, παραχώρησης ή άλλης εκμετάλλευσης, αξιοποίησης και προστασίας της έκτασης ως δημόσιας) δεν υποχρεούται, αλλά και δεν είναι αρμόδια,να προβεί σε έλεγχο των τίτλων των ιδιωτών και σε εφαρμογή αυτών επί του εδάφους, γιατί τα ανωτέρω ζητήματα έχουν εξεταστεί ήδη κατά την κτηματογράφηση και δη κατά τον έλεγχο και την επεξεργασία των υποβληθεισών δηλώσεων ιδιοκτησίας και κατά την εξέταση τυχόν υποβληθεισών ενστάσεων.
